Napoleon rondom de Hessenweg (RdH037: 4-12-2007)

Napoleon wordt op 15 augustus 1769 geboren en werd geducht vanwege zijn imperialistische politiek in Europese gebieden. Al op tienjarige leeftijd gaat de jonge Napoleon naar een militaire school. In 1796 leidt hij de Franse veldtocht naar Italië, die een succes wordt en in 1798 trekt de Fransman Egypte binnen. In 1799 doet hij een staatsgreep in Frankrijk en ifn 1804 wordt de militair tot keizer gekroond. Een jaar later is hij tevens koning van Italië. En in dat jaar worden ook de Spanjaarden overwonnen en trekt de Franse keizer Berlijn binnen. Op 9 juli 1810 wordt Nederland geannexeerd bij het koninkrijk. Overal waar Napoleon zijn voeten neerzet herorganiseert hij de bestaande maatschappijen. Zo ook in de Achterhoek. In 1811 werd, op bevel van Napoleon, door een ambtenaar een lijst opgesteld van alle mannelijke bewoners van de gemeenten. Deze lijst werd het Registre Civique genoemd, en was toentertijd een middel om te kunnen komen tot het houden van verkiezingen van gemeentelijke bestuursfunctionarissen. In deze lijst werden de beroepen van de mannen in het Frans opgeschreven. Een landbouwer wordt aangeduid als “cultivateur” en een boerenknecht werd “garcon fermier” genoemd. De burgemeester van Hummelo was toen ‘Maire’ van Hummelo in het ‘Departement van den Boven-IJssel ‘ (Gelderland). Tussen de gemeente en de provincie waren nog twee bestuurslagen. De toen nog zelfstandige gemeente Hummelo maakte deel uit van het ’Arrondissement’ Zutphen en het ‘Canton’ Doetinchem. Dat Hummelo iets met Napoleon heeft, hebben we al eerder in deze rubriek beschreven. Hendrik Jacob Carel Baron van Heeckeren van Enghuizen diende na de inlijving van Holland bij Frankrijk onder Napoleon en nam in 1812 deel aan een veldtocht naar Rusland. Hij vocht in verschillende veldslagen, Bij Jena, waar de vuurdoop voor van Heeckeren was, bij Lutzen, waar Napoleon een overwinning op de Pruisen behaalde, bij Bautzen in Saksen waar Napoleon de Pruisische en Russische troepen versloeg en ook in de slag bij Maloi Jaroslawitz in Rusland. Vanaf 1812 zet zich het verval van Napoleons rijk in. Na terugkomst in Hummelo stichtte H.J.C. van Heeckeren op zijn grondgebied van ‘Enghuizen’ en op de aangrenzende ontginningsgronden tal van boerderijen. Als een soort verering gaf hij een aantal boerderijen de naam van de veldslagen die hij meemaakte.
Een andere van Heeckeren met de voorletters J.A. was begin 1813 burgemeester van Hummelo en stak zijn sympathie voor Napoleon ook niet onder stoelen of banken, wat moge blijken uit volgend archiefstuk. Het is een formulier, dat de Maire (burgemeester) moest invullen als reactie op de eis van de Fransen tot levering van sterke, volwassen paarden. Napoleon had natuurlijk een groot aantal paarden nodig voor zijn veldtocht naar Rusland.
Bovenaan het formulier prijkt het gemeentewapen.

Hummelo den 19 Januarij 1813
De Maire van Hummelo aan den Heer Prefect.
Mijnheer de Prefect !
Ik heb de Eer Weleg (=Weledelgeleerde): de Paarden met de Eigenaaren over te zenden, wij vlijen ons daarmede Eer te mogen behaalen. Ten overvloeden heb ik er zeeven ten getalle gezonden alhoewel ons Contingent niet meer dan drie moet zijn in dit zoet vertrouwen heb ik de Eer te zijn met de Hoogste gevoelens van Hoogagting Mijn Heer de Prefect.
Was getekend: De Maire van Hummelo, J.A. van Heeckeren

Of de betreffende eigenaren van de paarden ook zo ruimhartige waren om maar liefst 7 in plaats van 3 paarden ter beschikking te stellen staat er niet bij. Wel de namen van de eigenaren. Dat waren Deurvorst, Kuiperij, Kroets, Ten Heck, Hulsebrink, Rosegaar en Bekkink.
In het jaar 1813 loopt de Franse overheersing op zijn laatste benen. Het is het einde van Napoleons regiem. Zijn desastreus afgelopen expeditie naar Rusland en de zogenaamde ‘Volkerenslag’ (oktober 1813) bij Leipzig hebben het machtige keizerrijk uiteindelijk op de knieën gebracht. Ons land heeft zwaar geleden onder de Franse bezetting en niet alleen door het leveren van paarden uit Hummelo. Het wachten was op het binnenvallen van de geallieerde troepen, waaronder de Kozakken, die de Franse bezetters het land zouden uitjagen.